Burn-out klachten onder studenten komen steeds vaker voor. Veel studenten ervaren stress vanuit hun studie en voelen een enorme druk om te presteren. Volgens onderzoek van het CBS schijnt zelfs 69% van de studenten deze druk te ervaren. Dit heeft uiteindelijk tot resultaat dat 25% van de studenten aangeven burn-out klachten te ervaren. Herken jij dit en heb je ook last van stressgerelateerde klachten? Niks geks aan dus (you’re not alone), maar wél heel vervelend. Ook op StudentJob schrikken we van deze cijfers over burn-out klachten onder studenten en vinden we het hoog tijd om uitgebreid aandacht te besteden aan dit belangrijke onderwerp. We kunnen ons namelijk goed voorstellen dat als jou zoiets overkomt, je niet weet wat je ermee moet doen. En misschien niet eens begrijpt wát je überhaupt hebt. Daar willen we in deze blog dan ook mee beginnen: wat is een studenten burn-out eigenlijk? Want als jij begrijpt wát je hebt kun je er ook voor zorgen dat je er vanaf komt.

Wat zijn burn-out klachten onder studenten?

Veel studenten ervaren stress tijdens hun studie: tentamenstress, keuzestress en faalangst onder studenten zijn allemaal voorbeelden hiervan. Maar als je veel stress ervaart als student, heb je dan ook meteen burn-out klachten? Nee, voordat er bij jou als student sprake is van burn-out klachten moet aan bepaalde voorwaarden zijn voldaan. Laten we een duik in de geschiedenis nemen. Waar komt het begrip burn-out eigenlijk vandaan en hoe verhoudt zich dat tot burn-out klachten onder studenten? In de jaren zeventig werd de term ‘burn-out’ voor het eerst gebruikt door de Amerikaanse psychotherapeut Christina Maslach. Letterlijk betekent het ‘opgebrand’ en dit is ook wat mensen in het algemeen, en studenten specifiek, ervaren bij burn-out klachten: geen energie meer hebben, alsof het vuurtje is uitgedoofd.

Wat is een burn-out volgens Maslach?

Maslach beschrijft een burn-out vervolgens vanuit drie samenhangende verschijnselen: uitputting, cynisme en een lager zelfbeeld. De uitputting slaat hierbij op extreme vermoeidheid. Misschien herken jij dit wel als je als student ooit burn-out klachten hebt gehad. Had jij toen ook dat zelfs al een klein stukje lopen naar de supermarkt te veel was? Dit is iets dat heel veel mensen en dus ook studenten met burn-out klachten aangeven. Vervolgens heeft Maslach het over cynisme. Hiermee bedoelt ze dat mensen afstand nemen van hun werk en de mensen waarmee ze werken. Ook studenten met burn-out klachten trekken zich vaak (noodgedwongen) terug, stoppen (tijdelijk) met hun studie en brengen hun contact met medestudenten terug tot het minimum (sad to hear). Het is niet voor niks dat de eenzaamheid die studenten dan kunnen ervaren en het gevoel anders te zijn dan de rest, een van de moeilijkste punten van burn-out klachten onder studenten is. Hopelijk kunnen jullie door te lezen hoeveel andere studenten rondlopen met dergelijke klachten, inzien dat je absoluut niet alleen bent.

Een laag zelfbeeld

Als laatste geeft Maslach aan dat een burn-out zich uit in het hebben van een lager zelfbeeld. Dit heeft volgens haar vooral betrekking op de eigen competenties. Als je burn-out klachten hebt als student kun je het vertrouwen in je eigen kunnen volledig verliezen. Je denkt dat je niks meer waard bent, niet zo goed kunt presteren als de mensen om je heen en misschien zelfs wel dat je gefaald hebt. En de nadruk bij studenten ligt al zo erg op ‘competenties´. Misschien ervaar jij als student ook wel die ratrace, omdat je én de hoogste cijfers moet halen, én nog meer commissies gedaan moet hebben dan je studiegenoten, én ook nog eens alle feestjes moet pakken én tot de late uurtjes moet doorgaan om sociaal ‘bij te blijven’. Deze setting gecombineerd met een sensitieve persoonlijkheid, een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en het altijd maar willen streven naar perfectie, zijn hét recept voor burn-out klachten bij studenten.

Studenten met burn-out klachten: wat gebeurt er in hun lichaam?

Nu we een algemeen beeld hebben geschetst van wat een burn-out onder studenten is, is het tijd om uit te leggen hoe burn-out klachten bij jou als student fysiek in je lijf ontstaan. Want: als je dat beter begrijpt kun je ook veel makkelijker een burn-out voorkomen.

Alle burn-out klachten die jij als student ervaart ontstaan door stress: het te veel hebben van stress is de grote boosdoener. Mensen, en in het bijzonder ook veel studenten, ervaren stress op het moment dat ze moeten presteren of dat ze bang zijn dat iets niet gaat lukken. Vroeger was deze oerangst dé reden dat wij als soort overleefd hebben. Als er bijvoorbeeld een tijger op ons afkwam, gaf ons gevoel van angst een stressreactie. En dat proces maakte ons lichaam klaar om te vechten of te vluchten (de zogeheten fight-or-flight response).

Destijds was het onze manier om te surviven, maar tegenwoordig werkt dat mechanisme zeker niet altijd in ons voordeel en kun je er als student zelfs burn-out klachten van krijgen. Het kan namelijk voorkomen dat we in een dagelijkse situatie deze vecht en vlucht modus ervaren en dus ook de stress die daarbij hoort. Op het moment dat je een situatie als ‘bedreigend’ ervaart als student ontstaat er angst en stress. Dus, stel jij hebt binnenkort een tentamen, maar je krijgt de stof maar niet onder de knie, dan ga je dit dus als bedreigende situatie ervaren en ontstaat er angst en stress.

Cortisol en chronische stress

Natuurlijk is het geen probleem als je deze stress af en toe en in niet al te grote mate ervaart, maar als je als student vaak last van stress hebt en de studiestress intens is, kan dit echt een probleem worden en kunnen er uiteindelijk burn-out klachten bij jou als student ontstaan. Als je lichaam stress ervaart maak je namelijk ook de stof ‘cortisol’ aan. Deze stof zorgt ervoor dat je langere tijd alert kunt blijven en beter presteert, onder andere doordat het je hartslag verhoogt en andere lichamelijke functies aanstuurt. Als je lichaam echter te lang stress ervaart en je als het ware in de vecht en vlucht modus blijft hangen, blijven de cortisol waarden in je bloed hoog en neemt het stresshormoon ook niet af. Je blijft hierdoor in de ‘overlevingsmodus’ en je lichaam kan nog maar moeilijk in een staat van rust en herstel komen. Hierdoor kun je uiteindelijk als student chronische stress krijgen, waardoor burn-out klachten kunnen ontstaan.

Stress voorkomen als student

Misschien denk je nu: oké, leuk, maar wat moet ik met deze medische informatie over burn-out klachten bij studenten? We leggen je hier uit hoe een burn-out fysiek in elkaar steekt, omdat je zo kunt voorkomen dat je zelf burn-out klachten als student krijgt. Het krijgen van chronische stress kun je namelijk in een vroeg stadium tegenhouden. De key daarbij is dat je moet zorgen dat je niet teveel en te vaak stress ervaart als student. Dat betekent bijvoorbeeld: neem niet teveel hooi op je vork, ga niet altijd voor het hoogste cijfer en probeer niet duizend ballen tegelijk op te houden. Verder is genoeg rust pakken ook heel belangrijk bij het voorkomen van burn-out klachten als student. Als jij van de ene rush in de andere gaat kan je lichaam nooit in de rustmodus komen en is het risico op chronische stress als student veel groter. Als je daarentegen een goede balans hebt tussen inspanning en ontspanning, is de kans dat stress echt een impact krijgt op je lichaam (en er dus burn-out klachten bij jou als student ontstaan) veel minder.

Dus: het is heel belangrijk om je als student bewust te zijn van de dingen die jou stress geven en om te bekijken hoe je daar balans en genoeg rustperiodes in kunt krijgen. Als je daarin slaagt zal de beschreven oer-modus je niet snel te pakken krijgen en is de kans dat jij burn-out klachten als student oploopt klein.